تغذیه با شیر مادر، یکی از طبیعی‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای تضمین سلامت و بقای نوزادان به شمار می‌رود. شیر مادر نه‌تنها منبعی غنی از مواد مغذی ضروری است، بلکه نقش بی‌بدیلی در تقویت سیستم ایمنی نوزاد ایفا می‌کند. اهمیت این تغذیه آن‌چنان است که امروزه بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) و صندوق کودکان سازمان ملل متحد (UNICEF) آن را به‌عنوان یک عامل کلیدی در کاهش مرگ‌ومیر نوزادان معرفی می‌کنند.
مزایای بی‌نظیر شیر مادر
شیر مادر مجموعه‌ای کامل از مواد مغذی، آنتی‌بادی‌ها، هورمون‌ها و آنزیم‌هایی را داراست که به طور طبیعی با نیازهای بدن نوزاد هماهنگ است. این ترکیبات به‌ویژه در هفته‌ها و ماه‌های نخست تولد، به بدن کودک کمک می‌کنند تا در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های شایع مقاومت کند. شیر اولیه که کلستروم (آغوز) نام دارد، سرشار از ایمونوگلوبولین‌ها و عوامل ضد التهابی است و نقش مهمی در آغاز رشد سالم دستگاه گوارش و ایمنی کودک دارد.
تغذیه انحصاری و اهمیت زمان‌بندی آن:
بر اساس توصیه WHO، تغذیه انحصاری با شیر مادر تا پایان ۶ ماهگی به‌عنوان استاندارد طلایی شناخته می‌شود. منظور از «انحصاری» این است که در این مدت نوزاد هیچ نوع ماده غذایی یا مایعی (حتی آب) به جز شیر مادر دریافت نکند. پس از این دوره، باید غذاهای کمکی مغذی به‌تدریج وارد رژیم غذایی کودک شوند و در عین حال شیردهی تا دو سالگی یا بیشتر ادامه یابد.آغاز شیردهی در ساعت اول پس از تولد نیز بسیار مهم است. تحقیقات نشان داده‌اند که نوزادانی که در اولین ساعت تولد شیر مادر دریافت می‌کنند، در مقایسه با سایر نوزادان، تا ۴۴ درصد شانس بقای بیشتری در ماه اول زندگی دارند.
آمارهای جهانی درباره مرگ‌ومیر نوزادان:
سالانه حدود ۲.۵ میلیون نوزاد در ماه اول تولد جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از این مرگ‌ومیرها به دلایلی چون اسهال، عفونت‌های تنفسی، سوءتغذیه و زایمان‌های پرخطر مرتبط هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تغذیه انحصاری با شیر مادر می‌تواند:
تا ۸۷٪ مرگ‌ومیر ناشی از اسهال را کاهش دهد؛
تا ۷۲٪ از موارد مرگ ناشی از عفونت‌های تنفسی مانند ذات‌الریه را پیشگیری کند؛
خطر مرگ در نوزادانی که بلافاصله پس از تولد شیر مادر دریافت می‌کنند، تا ۸۰٪ کاهش یابد.

این داده‌ها تأکیدی است بر نقش حیاتی شیر مادر در حفظ جان نوزادان، به‌ویژه در کشورهای با درآمد پایین و متوسط که دسترسی به مراقبت‌های پزشکی پیشرفته ممکن است محدود باشد.
تغذیه با شیر مادر نه‌تنها انتخابی سالم، بلکه یک اقدام حیاتی برای نجات جان نوزادان است. این روش ساده، طبیعی و کم‌هزینه، می‌تواند از میلیون‌ها مرگ قابل پیشگیری جلوگیری کند.

واحد سلامت خانواده،جمعیت و مدارس