- مرور کلی

نام دیگر این بیماری - بروسلوزیس - می باشد و عامل آن باکتری خانواده - بروسلا - است. این بیماری گرچه بطور اولیه در حیوانات باعث ایجاد بیماری می شود ولی قابل انتقال به انسان بوده و در حقیقت بروسلوز یک بیماری مشترک انسان و دام است. درگیری انسان در اثر تماس نزدیک با حیوانات (مثل افراد دامدار ) و یا استفاده از محصولات حیوانی ( مثل پنیر، شیر و... ) که آلوده باکتری می باشند،بوده و این بیماری خصوصاً در مناطقی که برنامه های کنترل بیماری در حیوانات به خوبی اجرا نمی شود شیوع بالائی دارد. کشور ما نیز جزء مناطقی است که بروسلوز در آن زیاد دیده می شود (خصوصاً در مناطق روستائی ).

- علائم و نشانه ها

این بیماری، یک بیماری هزار چهره است و می تواند خود را به اشکال مختلف نمایان کند و آنچنان تنوعی در علائم آن وجود دارد که پزشکان خصوصاً در مناطق با شیوع بالای این بیماری، باید همیشه به فکر این بیماری بوده و آنرا در نظر داشته باشند. علائم این بیماری شامل: تب، تعریق، لرز، سردرد، درد عضلانی، خستگی، بی اشتهائی، درد مفاصل، کمر درد، کاهش وزن، یبوست، درد گلو، سرفه خشک، علائم شبیه سرماخوردگی، التهاب مفاصل، بزرگ شدن غدد لنفاوی، افسردگی (درگیری عصبی مرکزی)،درگیری قرنیه چشم و ضایعات پوستی،کاهش وزن،درد شکم، اختلال خواب، بزرگ شدن کبد و طحال، رنگ پریدگی و درد ستون فقرات می باشد.

البته گاهی بیماری برسلوز مزمن میشود که در این حالت علائم خفیف تر ولی مداوم و یا مکرر شده و این افراد مثلاً با تب مکرر ولی خفیف، درد مفاصل و یا خستگی مراجعه می کنند.

گاهی نیز در عفونتهای شدید، دستگاه عصبی مرکزی و یا گاهی لایه داخلی قلب گرفتار می شود که در این موارد، بیماری عوارض خطرناکی می تواند داشته باشد.

- عامل بیماری

چهار نوع باکتری بروسلا وجود دارد:

۱- بروسلای گوسفند و بز
۲- بروسلای گاو
۳- بروسلای خوک
۴- بروسلای سگ.

که از بین آنها نوع گوسفندی و بزی شایعتر از بقیه بوده و شایعترین عوارض هم مربوط به همین نوع است.

- راه انتقال بیماری

چهار روش عمده برای انتقال این بیماری وجود دارد :

۱. خوردن یا نوشیدن محصولات لبنی آلوده به باکتری:

این مورد شایعترین روش انتقال بیماری محسوب می شود. البته علاوه بر محصولات لبنی غیر پاستوریزه ، خوردن گوشت خام نیز باعث انتقال بیماری می شود.

۲. استنشاق باکتری :

این روش گرچه در حالت معمول راهی شایع برای بیمار شدن نمی باشد ولی افراد شاغل در آزمایشگاهها و یا کشتارگاهها در خطر ابتلا به بیماری در اثر استنشاق باکتری در این فضای آلوده می باشند.

۳. انتقال از طریق خراش پوستی با پاشید شدن خون آلوده به چشم، فضای دهان یا بینی:

آلودگی در اثر وجود یک زخم پوستی نیز بیشتر در افراد شاغل در کشتارگاها و یا کارخانه های تولید و بسته بندی غذای حیوانات و پرسنل دامپزشکی اتفاق می افتد. همچنین شکارچیانی که پس از شکار، شروع به تمیز کردن احشاء حیوان شکار شده خود می کنند نیز در معرض خطر ابتلا به بروسلوز می باشند.

۴. انتقال انسان به انسان:

این حالت نادرترین روش انتقال بیماری می باشد که خود شامل چند دسته است. یکی انتقال از طریق شیر مادر آلوده به تب مالت به شیرخوار، روش دیگر از طریق انتقال جنسی از فرد مبتلا به بیماری به فرد دیگر است. بطور بسیار نادر نیز این بیماری از طریق انتقال خون و یا پیوند مغز استخوان نیز انتقال یافته است ولی کلاً همانطور که در اول ذکر شد این روش یعنی انتقال فرد به فرد بسیار نادر است.

- تشخیص

برای تشخیص تب مالت دو روش وجود دارد:

۱. استفاده از کشت خون، مغز استخوان و سایر ترشحات بدن برای بدست آوردن و اثبات وجود باکتری .

۲. سنجش پادتن مخصوص بروسلا که بدن برای مقابله با آن از خود تولید می کند و تولید آن نشانه ورود میکروب بروسلا به بدن می باشد. البته در صورت استفاده از این روش نیاز به ۲ نمونه خون می باشد که بفاصله دو هفته از هم تهیه شده باشند.

- درمان

دوره درمان این بیماری حداقل ۸ هفته می باشد (در موارد خطرناک مثل درگیری عصبی و یا درگیری قلب و یا ستون مهره ها این مدت ۳-۲ برابر می شود) زیرا این بیماری باید بصورت طولانی مدت و همچنین ترکیبی از حداقل ۲ آنتی بیوتیک درمان شود تا از عود بیماری جلوگیری شود. البته بیماران درمان شده لازم است بمدت ۲ سال هر ۶-۳ ماه یکبار هم از لحاظ علائم بالینی و هم کشت خون و آزمایش پادتنهای خون، از نظر عود عفونت بررسی شوند.

- پیشگیری

مؤثرترین راه پیگشیری از بیماری استفاده از محصولات لبنی پاستوریزه می باشد، زیرا میکروب با جوشاندن شیر از بین می رود. همچنین بیاد داشته باشید فریز کردن مواد غذائی این میکروب را نابود نمی کند. همچنین این میکروب در پنیری که از شیر غیر پاستوریزه استفاده شود تا ۸ هفته می تواند زنده بماند.

علاوه بر این واکسیناسیون دامها و کنترل بیماری در دام یک راه مؤثر دیگری برای کنترل این میکروب است. افرادی هم که در کشتارگاهها فعالیت می کنند، قصابها و شکارچیان حیوانات باید هنگام تمیز کردن احشاء حیوان از دستکشهای لاستیکی استفاده کنند.

هیچگونه واکسن اضافی که کاملاً مورد تائید بوده و بمدت طولانی باعث ایمنی فرد بشوند، وجود ندارد گرچه نوعی واکسن برای افراد شاغل در صنایع دامپزشکی تولید شده ولی این واکسن هر ۲ سال یکبار باید تکرار شده و در تمام کشورها هم اجازه مصرف ندارد بنابراین کنترل بیماری در دام و استفاده از محصولات پاستوریزه بهترین روش کنترل این بیماری است.